Lasy stanowią jeden z najcenniejszych zasobów przyrody i pełniąc kluczową rolę w funkcjonowaniu ekosystemów na całej Ziemi. Lasy okrywając niecałe 30% powierzchni lądowej, odgrywają niezwykle istotną rolę w regulacji klimatu, cyklu wodnym i równowadze atmosferycznej. Niestety powierzchnia lasów z roku na rok maleje ze względu na ich wycinkę pod surowiec – drewno – oraz produkcję rolną, uprawy, budowę miast, dróg i infrastruktury.
Lasy produkują tlen O2 – niezbędny do życia.
Lasy składają się drzew i roślin, które odpowiedzialne są za pochłanianie dwutlenku węgla z atmosfery, co pomaga ograniczać efekt cieplarniany i łagodzić zmiany klimatu. W procesie fotosyntezy drzewa produkują tlen, niezbędny do oddychania większości organizmów żywych na naszej planecie.
Od stabilizacji klimatu, przez wspieranie różnorodności biologicznej, aż po dostarczanie niezbędnych surowców – lasy są fundamentem zdrowego środowiska i zrównoważonego rozwoju.
Rodzaje lasu
Wyróżniamy lasy iglaste, liściaste oraz mieszane. Lasy iglaste składają się w przeważającej części z drzew iglastych. Lasy liściaste to lasy składające się z drzew liściastych a lasy mieszane to mieszanka drzew iglastych i liściastych. Po za obszarem Polski wyróżniamy również lasy tropikalne nazywane inaczej lasami równikowymi. W gęstych lasach tropikalnych dominują rośliny liściaste i ciepłolubne.
Las to dom dla zwierząt.
Lasy są także domem dla wielu gatunków zwierząt, roślin, grzybów i mikroorganizmów, które tworzą złożone sieci zależności i współpracy. Różnorodność biologiczna ekosystemów leśnych przyczynia się do ich stabilności i odporności na zmiany środowiskowe. Przykładem może być symbioza drzew z grzybami, która pozwala drzewom lepiej wchłaniać wodę i składniki odżywcze z gleby, podczas gdy grzyby czerpią korzyści z substancji organicznych wytwarzanych przez drzewa. Grzyby to też podziemna sieć informacyjna dla roślin i drzew – taki leśny Internet.
Budowa lasu
W lesie można wyróżnić́ poszczególne piętra, zwane też warstwami lasu.
Pierwszą warstwą lasu jest gleba. Bez gleby nie ma życia i to ona stanowi podstawę dla wzrostu roślin.
Następną warstwą lasu jest ściółka leśna, na którą składają̨ się̨ opadłe liście, igliwie, gałęzie, kawałki kory. Ściółka jest miejscem życia wielu organizmów np. owadów grzybów, porostów, mniejszych roślin.
Nad ściółką znajduje się̨ runo leśne, czyli kolejna dolna warstwa lasu, w której skład wchodzą: mchy, porosty, rośliny zielone, grzyby, korzystają z niej zarówno ludzie, jak i zwierzęta.
Warstwa krzewów i niskich drzew, nosi nazwę podszytu leśnego. Jest to warstwa spełniająca funkcję ochronną dla gleby.
Najwyższą warstwę lasu stanowią korony drzew, w których toczy się życie wielu gatunków zwierząt, głównie ptaków i owadów.
Las sieć zależności i rezerwuar bioróżnorodności
Las to ogromna i niezgłębiona sieć zależności. Różnorodność biologiczna jest kluczowa dla stabilności ekosystemów, ponieważ zapobiega dominacji jednego gatunku, co mogłoby zakłócić naturalną równowagę. Przykładem może być rola drapieżników, takich jak wilki, które kontrolują populację roślinożerców, przyczyniając się do utrzymania zdrowego, różnorodnego lasu. Taka różnorodność biologiczna sprzyja odporności ekosystemów leśnych na zmiany środowiskowe, a także na różnorodne zagrożenia, takie jak zmiany klimatu, susze czy wybuchy chorób.
Lasy wraz z ukształtowaniem terenu i otaczającym je klimatem tworzą specyficzne ekosystemy, w których żyją rzadkie gatunki zwierząt jak np. ryś europejski, niedźwiedź brunatny, gronostaj.
Lasy to nie tylko element krajobrazu – to żywe, złożone organizmy, które chronią nasze środowisko, wspierają bioróżnorodność i oferują niezastąpione korzyści dla zdrowia i jakości życia. Inwestując w ochronę lasów, inwestujemy w przyszłość naszej planety i dobrobyt przyszłych pokoleń.
Znaczenie lasu dla człowieka
Lasy mają także bezpośredni wpływ na życie człowieka. Zapewniają czyste powietrze (produkcja tlenu i pochłanianie toksyn), stabilizują gleby, zapobiegając erozji oraz regulują lokalne warunki klimatyczne, co jest szczególnie istotne w rejonach rolniczych. Drzewa i inne rośliny leśne są również źródłem wielu surowców, takich jak drewno, lecznicze rośliny (zioła), grzyby, owoce, oraz składniki do produkcji kosmetyków i leków. Ekosystemy leśne mają także wartość rekreacyjną – spacery po lesie, kontakt z naturą i czas spędzony wśród zieleni korzystnie wpływają na zdrowie psychiczne i fizyczne człowieka.
Chrońmy lasy i przyrodę.
Ochrona lasów i ich ekosystemów jest niezbędna dla zachowania bioróżnorodności, ale także dla przyszłości klimatu i zdrowia ludzi. Wraz ze wzrostem świadomości ekologicznej coraz większa liczba osób i organizacji działa na rzecz ochrony terenów leśnych poprzez zrównoważone zarządzanie i ograniczenie wycinki drzew, ochronę ekosystemów. Zachowanie lasów to inwestycja w przyszłość, która pozwoli kolejnym pokoleniom cieszyć się korzyściami, jakie niosą ze sobą te niezastąpione ekosystemy i rezerwaty przyrody.
Kultura wycieczki do lasu – czyli jak zachowywać się w lesie.
Na wycieczce do lasu należy przestrzegać kilku prostych zasad.
Nie wolno w lesie hałasować ani niszczyć przyrody. Absolutnie zakazane jest dokarmianie i głaskanie dzikich zwierząt. Zakazane jest też śmiecenie i zaprószanie ognia, który dla suchego lasu jest największym zagrożeniem pożarowym. Już zwykła butelka czy niedopałek papierosa mogą doprowadzić tragicznego w skutkach pożaru lasu.
Przebywając w lesie jesteśmy w domu bardzo wielu zwierząt i organizmów.
Uszanujmy ten dom na równi z naszym. Zachowajmy ciszę i podziwiamy w spokoju dziką przyrodę.
Kontakt z przyrodą to naturalne prawo każdego człowieka. Wycieczka do lasu poprawia humor i jest doskonałą aktywnością fizyczną dla każdego. Spacer po lesie to także aromaterapia. W Skandynawii lekarze przepisują wycieczki do lasu jako remedium na depresję, kiepski humor, ogólną poprawę zdrowia fizycznego i psychicznego.
W lesie czas można spędzać czas na milion sposobów.
Można zbierać grzyby, zioła, jagody. Można po prostu spacerować i podziwiać przyrodę a nawet jeździć na rowerze. Świetnym pomysłem jest też edukacyjna wycieczka, która uczy tropić zwierzęta lub rozpoznawać ptaki, rośliny, drzewa. Biwak na łonie natury to także świetny pomysł na relaks i obcowanie z przyrodą.
Chrońmy i szanujmy lasy i naturalne ekosystemy, ponieważ jest to nasze naturalne dziedzictwo oraz ogromny rezerwuar bioróżnorodności. Utrata lasu, choćby jednego drzewa to wielka strata dla przyrody, ponieważ coraz mniej mamy naturalnych lasów a drzewa, jak każdy wie rosną bardzo powili i długo.
Artykuł jest równocześnie porcją wiedzy dołączaną do gry planszowej > EKOMANIA LAS
autor: mgr inż. Krzysztof Czachura
(biolog, przyrodnik, projektant gier, ilustrator komiksowy)
> Zobacz gry plenerowe XXL dla dzieci do nauki i zabawy.
