JAK ZACHOWAĆ SIĘ POCZAS SYTUACJI KRYZYSOWEJ?

SYTUACJA KRYZYSOWA – co to jest i jak sobie z nimi radzić?

Kryzys może zdarzyć się w każdej chwili i przybrać bardzo różne oblicza od zwykłej wichury, śnieżycy czy powodzi po wojnę, kryzys finansowy lub pandemię. Jedno jest pewne: spokojniej i łatwiej przeżyć trudne sytuacje, kiedy jest się na nie przygotowanym.

W niniejszym artykule omówię bardzo ogólnie jak przygotować się na czasy kryzysów i kataklizmów.

Co to jest sytuacja kryzysowa?

Sytuacja kryzysowa to nagłe, trudne wydarzenia, które zagrażają ludziom, zwierzętom lub środowisku. Mogą powodować strach, chaos i zniszczenia, a często wymagają szybkiej reakcji – pomocy służb ratunkowych i odpowiedniego zachowania mieszkańców. Sytuacja kryzysowa może być skutkiem zdarzeń naturalnych, technicznych, społecznych czy politycznych, a jego wystąpienie oznacza chaos, deficyt czasu na reakcję i poczucie zagrożenia, straty materialne a także zagrożenie życia. 

Cechy sytuacji kryzysowej

Negatywny wpływ: Dotyczy bezpieczeństwa ludzi, środowiska lub mienia w znacznym rozmiarze. 
Ograniczone zasoby: Występuje, gdy dostępne siły i środki są nieadekwatne do zaistniałych problemów. 
Zagrożenie: Występuje stan zagrożenia, chaosu i ograniczonych możliwości działania. 
Przekroczenie progu ryzyka: Dzieje się, gdy symptomy kryzysu przekraczają ustalony poziom ryzyka. 
Wpływ na system: Może prowadzić do zmian jakościowych w istniejącej strukturze lub funkcjonowaniu systemu (np. organizacji, państwa). 

Do sytuacji kryzysowych zaliczamy między innymi:

• Katastrofy naturalne – np. powodzie, huragany, pożary lasów, trzęsienia ziemi, wybuch wulkanu, susze czy lawiny, ale również epidemie.
• Katastrofy techniczne – np. awarie elektrowni, wycieki chemiczne, pożary w budynkach, wypadki drogowe, katastrofy komunikacyjne.
• Zagrożenia społeczne i militarne – np. wojna, terroryzm, atak zbrojny, panika, zamieszki.
• Zagrożenia cywilizacyjne – np. przerwy w dostawach prądu (blackout), awarie sieci wodociągowej, skażenie wody lub powietrza, cyberataki, kryzysy finansowe.

Niektóre sytuacje można przewidzieć (np. burze czy silne mrozy), a inne pojawiają się nagle. Dlatego tak ważne jest, żeby wiedzieć, jak się zachować, kiedy coś takiego się wydarzy.

Jak się przygotować na sytuację kryzysową?

Najważniejsze jest spokojne i rozsądne działanie. Dobrze przygotowana rodzina ma większą szansę przetrwać trudne chwile bez paniki.

✅ Zadbaj o apteczkę – bandaże, plastry, leki, środki przeciwbólowe.
✅ Przygotuj zapas wody i jedzenia – na kilka dni, najlepiej w szczelnych opakowaniach, z długą datą ważności do spożycia.
✅ Przygotuj latarki, baterie, świeczki – w razie braku prądu – blackout.
✅ Zapisz ważne numery telefonów – do rodziny, sąsiadów, szkoły, pogotowia.
✅ Ustal miejsce spotkania – gdzie rodzina się spotka, jeśli trzeba będzie opuścić dom.
✅ Nie zapominaj o zwierzętach – miej dla nich zapas jedzenia i transporter.
✅ Słuchaj komunikatów – przez radio, telefon lub megafony.

✅ Przygotuj plecak awaryjny – zawiera najpotrzebniejsze rzeczy: dokumenty, ładowarkę, powerbank, wodę, coś do jedzenia, kurtkę, latarkę, apteczkę i gotówkę, ogień i nóż.

Jak reagować podczas kryzysu?

Zachowaj spokój – panika to najgorszy doradca.
Słuchaj poleceń służb ratunkowych – policji, straży pożarnej, wojska, ratowników.
Nie rozprzestrzeniaj plotek – przekazuj tylko informacje z oficjalnych źródeł.
Pomagaj innym – osobom starszym, dzieciom, zwierzętom.
Zadbaj o bezpieczeństwo swoje i rodziny – zdrowie i bezpieczeństwo są absolutnie najważniejsze.
Nie ryzykuj niepotrzebnie – jeśli każą ewakuować się, zrób to.

Czasem najlepszą reakcją jest pozostanie w domu, a czasem szybka ewakuacja – dlatego tak ważne jest, by wiedzieć, co oznaczają sygnały alarmowe.

Nie panikuj. Zachowaj spokój.

Największym zagrożeniem w sytuacji kryzysowej jest strach i panika, które skłaniają do podejmowania emocjonalnych, impulsywnych i złych decyzji. To może mieć tragiczne skutki. Takimi emocjami i paniką można zarazić słabsze psychicznie osoby. Dlatego ważne jest, aby zachować spokój i trzymać emocje na wodzy. Można też uspokoić się za pomocą skupienia się na oddychaniu.

Syreny alarmowe i ich znaczenie

Syreny alarmowe to system ostrzegania, który informuje ludzi o zagrożeniu. Każdy powinien wiedzieć, co oznacza dany dźwięk:

📢 Dźwięk modulowany (narastający i cichnący przez 3 minuty) –
➡️ Oznacza: ogłoszenie alarmu.
➡️ Co robić: natychmiast schroń się w bezpiecznym miejscu (dom, piwnica, budynek), zamknij okna i drzwi, włącz radio lub telefon i słuchaj komunikatów.

📢 Dźwięk ciągły przez 3 minuty –
➡️ Oznacza: odwołanie alarmu.
➡️ Co robić: można wrócić do normalnych czynności, ale zachowaj czujność.

Syreny są testowane kilka razy w roku, żeby sprawdzić, czy działają – wtedy nie ma powodu do niepokoju.

Numery alarmowe – zapamiętaj!

Każdy powinien znać podstawowe numery alarmowe:
📞 112 – numer alarmowy ogólny (działa w całej Europie).
📞 999 – pogotowie ratunkowe
📞 998 – straż pożarna
📞 997 – policja

Co powiedzieć, kiedy zadzwonisz pod numer alarmowy:

1. Co się stało – np. pożar, wypadek.
2. Gdzie to się stało – dokładny adres lub punkt orientacyjny.
3. Czy są poszkodowani – ilu, w jakim stanie.
4. Jak się nazywasz i podaj numer telefonu, z którego dzwonisz.

Nie rozłączaj się, dopóki dyspozytor nie powie, że możesz to zrobić, ale pozostań w stałym kontakcie.

> Zobacz edukacyjną grę planszową dla dzieci i młodzieży: SYTUACJA KRYZYS

Po kryzysie – co dalej?

Kiedy sytuacja się uspokoi, warto:

• pomóc w sprzątaniu i porządkowaniu,
• sprawdzić, czy ktoś w okolicy nie potrzebuje wsparcia,
• nie dotykać uszkodzonych przewodów, sprzętów czy chemikaliów,
• porozmawiać o tym, co się stało – z rodziną, nauczycielem lub psychologiem. Rozmowa pomaga oswoić emocje i odzyskać poczucie bezpieczeństwa.
• Podejmij przygotowania i uzupełnij zapasy na kolejne sytuacje kryzysowe.
  

Podsumowanie

Sytuacje kryzysowe zdarzają się rzadko, ale każdy powinien wiedzieć, jak reagować i jak pomóc sobie oraz innym.
Przygotowanie się, wiedza i spokój to najlepsza tarcza przed paniką.

Pamiętaj: Przygotowanym szczęście niepotrzebne.
Przygotuj się na sytuacje kryzysowe!

Zachęcam również do zapoznania się z poradnikiem Rządowego Centrum Bezpieczeństwa na czasy kryzysowe. Będzie to doskonałe uzupełnienie wiedzy i przygotowanie się na sytuacje kryzysowe.
> Poradnik na czas kryzysu i wojny
https://www.gov.pl/web/rcb/poradnik-na-czas-kryzysu-i-wojny2

Artykuł jest równocześnie porcją wiedzy dołączaną do gry planszowej > SYTUACJA KRYZYSOWA

autor: mgr inż. Krzysztof Czachura

(projektant gier, ilustrator komiksowy, biolog)

> Zobacz też serię gier „DZIECI BEZPIECZNE„.
> Zobacz też serię gier „POLSKIE ZWIERZĘTA„
> Zobacz też serię gier „ZDROWE DZIECI„.
> Zobacz też serię gier „EKOMANIA„.
> Zobacz też serię gier „CHIŃCZYK„

> Zobacz super edukacyjną eko grę planszową XXL dla dzieci, do skakania „ SYTUACJA KRYZYSOWA„.